Khó khăn trong việc triển khai dịch vụ xét nghiệm HIV online

Năm 2024, trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, Lai Châu hướng đến đẩy mạnh việc tiếp cận dịch vụ xét nghiệm để phát hiện sớm HIV, trong đó đẩy mạnh thực hiện mô hình xét nghiệm HIV online tại nhà cho người dân, người có nguy cơ cao trong cộng đồng. Việc phát hiện sớm người nhiễm HIV có ý nghĩa quan trọng trong việc đưa vào quản lý, điều trị sớm nhằm nâng cao thể trạng, kéo dài sự sống cho người nhiễm HIV, đồng thời dự phòng lây nhiễm HIV cho cộng đồng.

Trước đây, khách hàng phải đến cơ sở y tế để xét nghiệm HIV. Nhưng từ năm tháng 4/2022 đến nay, được sự hỗ trợ của Dự án Quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã cử cán bộ đi tham dự lớp tập huấn xét nghiệm HIV cho các nhóm nguy cơ cao thông qua hệ thống Online, hoạt động được triển khai kịp thời, đảm bảo đúng theo yêu cầu của dự án. Khách hàng trong tỉnh có thể tự truy cập và đăng ký nhận test về tự xét nghiệm HIV hoặc thực hiện xét nghiệm với sự hỗ trợ của đồng đẳng viên, tiếp cận viên qua fanpage: Tự xét nghiệm HIV Lai Châu. Mô hình cấp phát sinh phẩm tự xét nghiệm HIV qua fanpage được triển khai trên địa bàn tỉnh giúp đa dạng hóa loại hình dịch vụ xét nghiệm HIV và tăng khả năng tiếp cận tới những khách hàng chưa bao giờ xét nghiệm HIV. Với quy trình cung cấp test bảo đảm tính bảo mật, nhanh chóng, thuận tiện, cùng với các thao tác đơn giản, có video clip hướng dẫn, khách hàng tự xét nghiệm, tự đọc và báo cáo kết quả. Xét nghiệm dựa vào cộng đồng góp phần rất lớn trong việc tăng độ bao phủ xét nghiệm HIV và phát hiện người nhiễm HIV có hành vi nguy cơ lây nhiễm cao trong cộng đồng. Mô hình cung cấp kit tự xét nghiệm HIV online đã được triển khai ở nhiều nước và đã chứng minh tính khả thi, hiệu quả trong việc phát hiện sớm người nhiễm HIV để đưa vào quản lý, điều trị.

         Thạc sỹ Nguyễn Hồng Hải - Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết: “Ngoài những hoạt động trên, Trung tâm còn phối hợp với các Trung tâm Y tế huyện, thành phố chỉ đạo các trạm y tế xã, phường, thị trấn trên địa bàn tuyên truyền sâu rộng đến các đối tượng có nguy cơ lây nhiễm HIV tham gia đánh giá nguy cơ, nhận test xét nghiệm HIV miễn phí và tự thực hiện xét nghiệm HIV tại nhà. Lai Châu đã tổ chức tuyên truyền trực tiếp hướng dẫn phần mền online về xét nghiệm HIV tại nhà cho nhóm đối tượng đồng đẳng viên nghiện chích ma túy, mại dâm…; Tổ chức các buổi hội thảo, cuộc họp, cho các cán bộ tham gia công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh. Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh bằng nhiều hình thức nhằm tuyên truyền cho người dân được biết về Fanpage Tự xét nghiệm HIV Lai Châu. Số điện thoại hotline đăng trên trang Web đã được lập và phân công nhân viên y tế thường trực để kịp thời hỗ trợ, giải đáp thắc mắc của khách hàng khi muốn tìm hiểu dịch vụ về phòng, chống HIV/AIDS”.

                         Khách hàng có thể tự đặt test về tự xét nghiệm HIV thông qua trang Tự xét nghiệm HIV Lai Châu               

             Trường hợp khách hàng N.V.H tại huyện Nậm Nhùn đi làm ăn tại tỉnh Bình Dương. Anh về thăm gia đình 2 tuần  trong thời này được bạn tình của mình thông báo là đã bị nhiễm HIV. Anh rất lo sợ, tuy nhiên thông qua bạn tình anh biết đến trang tuxetnghiem.vn.  Anh vào trang đánh giá  nguy cơ và đặt test. Qua đây anh cũng chia sẻ về hành vi nguy cơ của mình và được cán bộ y tế tư vấn về sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, các đường lây nhiễm HIV… Sau khi tự làm xét nghiệm kết quả không phản ứng, 3 tháng sau làm lại xét nghiệm anh không bị nhiễm HIV. Anh chia sẻ: “Thông qua trang Web giúp em hiểu nhiều hơn về HIV, các dịch vụ sẵn có tại tỉnh, chi phí về sử dụng dịch vụ… bản thân em cảm thấy yên tâm hơn rất nhiều”.

Nhưng không phải trường hợp nào cũng may mắn như trên. Đó là trường hợp một khách hàng T.Q.M là học sinh lớp 12 tại Than Uyên trong lúc đang chờ kết quả thi THPT. Trong lúc rảnh em có vào facebook và biết đến trang Tự xét nghiệm HIV Lai Châu và đặt test xét nghiệm. Sau khi nhận test và tự làm xét nghệm kết quả  có phản ứng em đã rất hoang mang nhưng vẫn chủ động liên hệ lại với cán bộ y tế, khách hàng mạnh dạn chia sẻ về hành vi nguy cơ của mình là em có quan hệ tình dục đồng giới với 1 người bạn sống tại địa phương và người bạn tình có nguy cơ nhiễm HIV. Được cán bộ y tế tư vấn, em và bạn tình đã đến làm xét nghiệm khẳng định tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, tại đây kết quả khẳng định dương tính...

Tuy nhiên, bên cạnh ưu điểm tiện lợi, bảo mật, hoàn toàn miễn phí, thì chương trình vẫn còn một số khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện. Một số khách hàng có nguy cơ nhiễm HIV không biết cách đăng ký tham gia trên web do việc tiếp cận công nghệ còn hạn chế; Một số khách hàng còn ngại, không quan tâm đến chia sẻ kết quả tự xét nghiệm hoặc có những khách hàng đăng ký nhưng cung cấp thông tin về số điện thoại không chính xác, gây khó khăn cho cán bộ, nhân viên y tế trong quá trình tiếp cận để có thể hỗ trợ kết nối với dịch vụ sau xét nghiệm. Trong số 10 ca cho kết quả có phản ứng, nhân viên y tế chỉ tư vấn và hỗ trợ kết nối được với 4 người với các dịch vụ HIV như xét nghiệm khẳng định, điều trị ARV hoặc PrEP tùy theo kết quả. Số còn lại do cung cấp sai thông tin, số điện thoại nên không thể liên hệ được.

Chính vì vậy trong thời gian tới, Lai Châu sẽ tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền đến các nhóm nguy cơ cao và cộng đồng để người dân hiều  về mô hình tự xét nghiệm HIV tại nhà. Đặc biệt nhấn mạnh về tính bảo mật thông tin của hệ thống xét nghiệm HIV online để người dân tuyệt đối yên tâm, và tin tưởng khai báo thông tin cá nhân một cách chính xác nhất, tạo điều điều kiện thuận lợi nhất cho quá trình tiếp cận, hỗ trợ kết nối với dịch vụ sau xét nghiệm.